CHUYÊN KHOA XÉT NGHIỆM

Chuyên khoa Xét nghiệm là một lĩnh vực quan trọng trong y học nhằm hỗ trợ chẩn đoán, theo dõi và điều trị các bệnh lý thông qua phân tích các mẫu sinh học của cơ thể như máu, nước tiểu, mô tế bào. Các xét nghiệm này giúp cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng sức khỏe, hỗ trợ bác sĩ đưa ra chẩn đoán chính xác và quyết định phương pháp điều trị phù hợp.

I. Các Loại Xét Nghiệm

1. Xét nghiệm máu

• Mục đích: Đo lường các chỉ số cơ bản như công thức máu, chức năng gan, thận, đường huyết, mỡ máu, xét nghiệm về miễn dịch, kiểm tra các dấu hiệu viêm nhiễm, bệnh lý máu và các chỉ số khác.
• Các loại xét nghiệm máu phổ biến:
  • Công thức máu toàn phần (CBC): Xét nghiệm số lượng hồng cầu, bạch cầu, tiểu cầu, hemoglobin.
  • Xét nghiệm đường huyết: Đánh giá nồng độ glucose trong máu.
  • Xét nghiệm chức năng gan: Kiểm tra các enzyme gan như AST, ALT, bilirubin.
  • Xét nghiệm chức năng thận: Kiểm tra các chỉ số như ure, creatinine.
  • Xét nghiệm mỡ máu: Đánh giá nồng độ cholesterol, triglyceride, HDL, LDL.
• Xét nghiệm đông máu: Kiểm tra khả năng đông máu và phát hiện các rối loạn đông máu.

2. Xét nghiệm nước tiểu

• Mục đích: Giúp phát hiện các bệnh lý về thận, bàng quang, và hệ tiết niệu; kiểm tra tình trạng mất nước hoặc rối loạn điện giải.
• Các loại xét nghiệm nước tiểu phổ biến:
  • Tổng phân tích nước tiểu: Đánh giá nồng độ các chất như protein, glucose, máu, bạch cầu trong nước tiểu.
  • Cấy nước tiểu: Phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn, nấm và các vi sinh vật gây bệnh khác.
  • Xét nghiệm vi sinh: Giúp xác định loại vi khuẩn gây nhiễm trùng và làm kháng sinh đồ để chọn kháng sinh phù hợp.

3. Xét nghiệm sinh hóa

• Mục đích: Đánh giá chức năng các cơ quan như gan, thận, tim mạch, tuyến giáp và các rối loạn chuyển hóa khác.
• Các xét nghiệm sinh hóa phổ biến:
  • Xét nghiệm chức năng gan: AST, ALT, GGT, ALP, albumin.
  • Xét nghiệm chức năng thận: Creatinine, ure, axit uric.
  • Xét nghiệm lipid máu: Đánh giá mức cholesterol và triglyceride.
  • Xét nghiệm tuyến giáp: TSH, T3, T4 để đánh giá hoạt động của tuyến giáp.

4. Xét nghiệm vi sinh

• Mục đích: Giúp phát hiện và định danh các vi sinh vật như vi khuẩn, virus, nấm, ký sinh trùng gây bệnh.
• Các xét nghiệm vi sinh phổ biến:
  • Cấy vi khuẩn: Phát hiện sự hiện diện của vi khuẩn trong các mẫu máu, nước tiểu, đờm, dịch cơ thể.
  • Kháng sinh đồ: Đánh giá độ nhạy của vi khuẩn với các loại kháng sinh.
  • Xét nghiệm PCR: Giúp phát hiện các loại virus, đặc biệt trong các bệnh lây qua đường tình dục, viêm gan virus B, C và các bệnh truyền nhiễm khác.

5. Xét nghiệm miễn dịch

• Mục đích: Phát hiện các bệnh lý về miễn dịch, bệnh lý tự miễn, hoặc xác định các kháng thể liên quan đến nhiễm trùng và tình trạng viêm nhiễm.
• Các xét nghiệm miễn dịch phổ biến:
  • Xét nghiệm kháng thể: Đo lường mức độ các kháng thể trong máu, giúp chẩn đoán các bệnh lý nhiễm trùng hoặc tự miễn.
  • Xét nghiệm ELISA: Sử dụng để phát hiện kháng thể hoặc kháng nguyên của các virus, vi khuẩn, như HIV, viêm gan B, C.
  • Xét nghiệm các dấu ấn ung thư: Các chỉ số như CEA, AFP, PSA để phát hiện ung thư và theo dõi điều trị.

6. Xét nghiệm di truyền học và phân tử

• Mục đích: Phát hiện các bất thường về gen, hỗ trợ chẩn đoán bệnh di truyền và đánh giá nguy cơ ung thư, bệnh lý di truyền trong gia đình.
• Các loại xét nghiệm phổ biến:
  • Xét nghiệm đột biến gen: Đánh giá nguy cơ mắc các bệnh ung thư như ung thư vú, ung thư đại trực tràng.
  • Xét nghiệm chẩn đoán trước sinh: Phát hiện các bất thường về gen, bệnh lý di truyền của thai nhi.
  • Giải trình tự gen: Phân tích DNA để phát hiện các biến đổi gen liên quan đến bệnh lý di truyền hoặc nguy cơ bệnh tật.

II. Quy Trình Xét Nghiệm 

Bước 1: Bác sĩ lâm sàng thăm khám và chỉ định xét nghiệm phù hợp dựa trên triệu chứng của bệnh nhân.

Bước 2: Bệnh nhân được lấy mẫu sinh học (máu, nước tiểu, đờm, dịch sinh học khác) và gửi tới phòng xét nghiệm.

Bước 3: Mẫu sinh học sẽ được phân tích bằng các thiết bị hiện đại và kiểm tra bởi các kỹ thuật viên xét nghiệm.

Bước 4: Kết quả xét nghiệm được gửi lại cho bác sĩ để tổng hợp và đưa ra chẩn đoán chính xác nhất.

Chuyên khoa Xét nghiệm đóng vai trò quan trọng trong quá trình chăm sóc sức khỏe, giúp phát hiện sớm, chẩn đoán chính xác và điều trị hiệu quả nhiều bệnh lý khác nhau.